Սեպտեմբերի 6-ին լրանում է աշխատողների կողմից կուտակված կենսաթոշակային գումարները ցածր ռիսկային, միջին կամ բարձր ռիսկային պորտֆելում ընտրության կարգով ներդնելու վերջնաժամկետը:

Ի՞նչ է փոխվում

Օգոստոսի 6-ին լրացավ 5-ամյա ժամկետը, երբ օրենքը կենսաթոշակային գործակալությանը պարտավորեցրել էր քաղաքացիների կենսաթոշակային խնայողությունները ներդնել միայն ավելի քիչ ռիսկային պորտֆելներում։ Հիմա քաղաքացին պարտավոր է գնահատել տարիներ հետո իր կենսաթոշակ դարձած գումարը ներդնելու ռիսկերը։

Կենսաթոշակային գործակալությունը քաղաքացիներին որոշում կայացնելու մեկամսյա ժամկետ է տվել, որը լրանում է սեպտեմբերի 6-ին։

Ինչպե՞ս կարելի է խնայողությունները ներդնել

Ներդրումային պորտֆելը կարելի է ընտրել կենսաթոշակային գործակալության կայքից (my.pensions.ge) կամ այցելելով կենսաթոշակային գործակալության գրասենյակ կամ Արդարադատության տուն։

Առցանց դիմումի համար անհրաժեշտ է ID քարտ, հատուկ սարք (ID reader) և Արդարադատության տան կողմից տրված PIN կոդը:

Ի՞նչ կլինի, եթե չդիմեք կամ չկարողանաք կապ հաստատել գործակալության հետ

Կենսաթոշակային գործակալությունը ըստ տարիքային խմբերի՝ քաղաքացիների փոխարեն կընտրի.

• մինչև 40 տարեկան աշխատողի կենսաթոշակային ֆոնդերը բաշխվելու են «աճող» (բարձր ռիսկային) ներդրումային պորտֆելում,
• 40-ից 50 տարեկան աշխատողի կենսաթոշակային ֆոնդերը բաշխվելու են «խառը» (միջին ռիսկի) ներդրումային պորտֆելում,
• 50 կամ 50 տարեկանից բարձր աշխատողի կենսաթոշակային ֆոնդերը բաշխվելու են՝ «կայուն» (ցածր ռիսկային) ներդրումային պորտֆելում։

Ի՞նչ է ցածր ռիսկային պորտֆելը

Յուրաքանչյուր քաղաքացու կուտակված գումարի հիմնական մասը ներդրվում է բանկային ավանդներում և պարտատոմսերում, իսկ գումարի միայն 20 տոկոսն է ներդրվում համաշխարհային բաժնետոմսերում։ Դրա պատճառով այս պորտֆելը համարվում է ամենացածր ռիսկը:

Ահա թե ինչպես է գործակալությունը ներդնում հավաքագրված գումարը վերջին հինգ տարիներին։ Միջին տարեկան եկամտաբերությունը կազմել է 9,4 տոկոս, 5 տարվա ընթացքում ընդհանուր առմամբ 52 տոկոս: Հաշվի առնելով գնաճը՝ տարեկան շահույթը կազմում է 2,17 տոկոս։

Ի՞նչ է միջին ռիսկային պորտֆելը

Այս պորտֆելում, ի տարբերություն ցածր ռիսկային պորտֆելի, արտասահմանյան ընկերությունների բաժնետոմսերում ներդրված գումարների ծավալն աճում է (20-ից մինչև 40 տոկոս)։

Ի՞նչ է բարձր ռիսկային պորտֆելը

Այս դեպքում կուտակված գումարի մեծ մասը (60 տոկոս) կներդրվի արտասահմանյան ընկերությունների բաժնետոմսերում։

«Բաժնետոմսերի գների հնարավոր տատանումների պատճառով այս պորտֆելը համեմատաբար բարձր ռիսկ է պարունակում… Այս պորտֆելը ավելի հարմար է այն մարդկանց համար, ովքեր սիրում են ռիսկի դիմել և երկարաժամկետ հեռանկարում բարձր եկամուտներ են ուզում: Նման մարդիկ հաճախ երիտասարդներ են, որոնք մի քանի տասնամյակ հեռու են թոշակի անցնելու տարիքից»,- գրված է կենսաթոշակային գործակալության կայքում։

Այստեղ նշվում է, որ երկարաժամկետ հեռանկարում համաշխարհային բաժնետոմսերում ներդրումներ կատարելը կապիտալի աճի լավագույն միջոցներից մեկն է, սակայն կան ռիսկեր, հատկապես կարճաժամկետ հեռանկարում։

Դրա օրինակը կարելի է համարել Covid-ի համաճարակը, որի ժամանակ համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում զգալի տատանումներ եղան և մեծ թվով ներդրողներ տուժեցին։

Ինչպե՞ս է տարբեր պորտֆելներում փողի ներդրումն ազդում վերջնական խնայողությունների վրա

Կենսաթոշակային գործակալությունը հաշվարկել է, թե ինչպես կփոխվի կուտակված գումարի չափը, եթե գումարը տեղադրվի ցածր ռիսկային, միջին կամ բարձր ռիսկային պորտֆելում։ Օրինակ, եթե քաղաքացին ստանում է ամսական 1 310 լարի, նրա կենսաթոշակային վճարը կազմում է 100 լարի։ 35 տարի անց տարբեր պորտֆելների համաձայն կուտակված գումարը տարբեր կլինի.

• ցածր ռիսկայնության դեպքում՝ կկուտակվի 143 հազար լարի,
• միջին ռիսկայնության դեպքում՝ 164 հազար լարի,
• բարձր ռիսկայնության դեպքում՝ 185 հազար լարի։

Այս պահին ընդունված որոշումը վերջնական է՞

Ոչ: Վրաստանի օրենսդրությունը կենսաթոշակային սխեմայում ընդգրկված բոլոր քաղաքացիներին թույլ է տալիս տարին մեկ անգամ փոխել ներդրումային պորտֆելի կատեգորիաները (ժամկետը չպետք է պակաս լինի 12 ամսից): Հաջորդ նման հնարավորությունը կլինի 2024 թվականի սեպտեմբերին։

Ի դեպ, «Կուտակային կենսաթոշակի մասին» օրենքն ուժի մեջ է մտել 2018 թվականի օգոստոսի 6-ից, որի հիմնական մասը ուժի մեջ է մտել 2019 թվականի հունվարից։ Մինչև 60 տարեկան աշխատողները (կանանց դեպքում՝ մինչև 55 տարեկան) սխեմայում ընդգրկվել են պարտադիր կարգով, թեև 40 տարին լրացածներին թույլատրվել է լքել այն։

Համակարգն աշխատում է 2+2+2 սկզբունքով, որից հարկվող աշխատավարձի 2 տոկոսը վճարում է աշխատողը, 2 տոկոսը՝ գործատուն, 2 տոկոը՝ պետությունը։ Եթե ​​աշխատողի տարեկան հարկվող աշխատավարձը կազմում է 24 հազար լարիից մինչև 60 հազար լարի, ապա պետությունը 2 տոկոսի փոխարեն ավելացնում է 1 տոկոս, իսկ եթե 60 հազար լարիից ավելի է՝ ոչինչ։

2019-2022 թվականներին պետական ​​բյուջեից կուտակային կենսաթոշակային համակարգի համաֆինանսավորման վրա ծախսվել է 832 մլն լարի, իսկ 2023 թվականին նախատեսվում է լրացուցիչ ծախսել 310 մլն լարի։

Մինչև 2023 թվականի օգոստոսը համակարգում ներգրավված բոլոր անձանց խնայողությունները ներդրվում էին ցածր ռիսկային ակտիվներում։ Անցած 5 տարիների ընթացքում նշված պորտֆելի շահութաբերությունն ընդհանուր առմամբ կազմել է 49 տոկոս, որը համապատասխանում է տարեկան 9,3 տոկոս-ի։ Այս կայուն (պակաս ռիսկային) պորտֆելը ընդհանուր առմամբ 10,13 տոկոսով և տարեկան միջինը 2,17 տոկոսով ավելի է վերադարձել, ճշգրտվելով գնաճին:

Ցածր ռիսկային ակտիվները հիմնականում ներառում են բանկային ավանդներ և պարտատոմսեր, ինչպես նաև փոքր քանակությամբ արտարժույթ և բաժնետոմսեր: Բարձր ռիսկայնության դեպքում օտարերկրյա ակտիվների տեսակարար կշիռը կարող է հասնել օրենքով նախատեսված 60 տոկոսի սահմանագծին։ Միջին ռիսկի փաթեթը առաջին երկուսի խառնուրդն է:

Կենսաթոշակային գործակալության տվյալներով, բաժնետոմսերում ներդրումները մեծացնում են շահութաբերությունը, անվանական օգուտները գերազանցում են գնաճին, միաժամանակ հնարավոր է դիվերսիֆիկացում։